Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de voglende.

Soms

• Gewichtstoename. Houd uw gewicht daarom goed in de gaten en bespreek met uw arts of diëtist wat u moet doen als u zwaarder wordt.

Zelden

• Een te laag bloedglucose (hypo). Dit kan vooral ontstaan als u erg onregelmatig eet (bijvoorbeeld als u een maaltijd overslaat) of als u zich lichamelijk flink heeft ingespannen. Ook als u per ongeluk te veel van het medicijn heeft ingenomen kan een ‘hypo’ optreden. U kunt een ‘hypo’ herkennen aan de volgende verschijnselen: honger, een wisselend humeur, verwardheid, hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, bleek gezicht, wazig zien, beven, zweten en hartkloppingen. U kunt deze verschijnselen opheffen door iets te eten of te drinken, bij voorkeur druivensuiker, of eventueel suikerklontjes, een lepel honing, extra zoete limonade of een sportdrank. Houd daarom altijd een van deze voedingsmiddelen bij de hand. Kunstmatige zoetstoffen hebben overigens geen effect, dus neem bij een hypo geen 'light' drankje. Zeer zelden kan dit medicijn 's nachts een ‘hypo’ veroorzaken. U heeft hier vooral kans op als u voor het slapengaan een tablet inneemt, zonder iets te eten. Zorg er daarom altijd voor dat u wat suiker bij de hand heeft als u in bed ligt, bijvoorbeeld druivensuikertabletten op uw nachtkastje.
• Maagdarmklachten, zoals diarree, misselijkheid, braken en een drukkend of vol gevoel in de maag. Deze bijwerking gaat meestal na enkele dagen over, als u aan het medicijn gewend bent.
• Wazig zien in het begin van de behandeling. Ook kan uw gezichtvermogen de eerste maanden veranderen. Dit komt doordat uw ogen aan de veranderingen in het bloedglucose moeten wennen. Wacht dus liefst nog een aantal weken met het aanmeten van een (nieuwe) leesbril.

Zeer zelden

• Afwijkingen in het bloed. De volgende verschijnselen kunnen op deze bijwerking wijzen: koorts, blauwe plekken, blaasjes in de mond of een gele verkleuring van het oogwit. Raadpleeg uw arts als u deze verschijnselen opmerkt. Deze bijwerking verdwijnt in het algemeen na het stoppen met het medicijn.
• Overgevoeligheid. Dit merkt u aan huiduitslag, jeuk, galbulten en soms benauwdheid. Stop dan met het gebruik en raadpleeg uw arts. In de toekomst mag u dit soort medicijnen niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor tolbutamide. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of de andere sulfonylureum-verbindingen niet opnieuw krijgt. Overgevoeligheid kan ook optreden bij mensen met een sulfonamide-overgevoeligheid. Bijvoorbeeld voor een bepaald type plasmiddelen (thiazides) en een type antibiotica (sulfonamides).
• Als u acute porfyrie heeft, een stofwisselingsziekte waarbij men aanvallen krijgt van buikpijn, braken, koorts en hartkloppingen: dit medicijn kan een aanval uitlokken. Geef aan de apotheek door dat u acute porfyrie heeft. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of andere uitlokkende medicijnen niet krijgt.

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Wanneer?
Neem de tablet kort voor of tijdens een maaltijd in. Deze maaltijd moet wat koolhydraten bevatten (zoals aardappelen, brood, rijst, pasta). Hierdoor vermindert u de kans op een ‘hypo’ .

• Gebruikt u dit medicijn één keer per dag? Neem het dan bij het ontbijt of bij de eerste maaltijd van de dag.
• Gebruikt u het twee keer per dag? Neem het dan bij het ontbijt en bij de avondmaaltijd.

Ramadan
Als u diabetes heeft en u wilt vasten tijdens de ramadan: dit kan uw bloedglucose ontregelen. U kunt overdag eerder een ‘hypo’ krijgen en 's nachts kunt u te veel glucose in het bloed krijgen door de zware maaltijd (iftar). Overleg met uw arts of apotheker hoe u uw medicijnen moet aanpassen omdat u overdag niet eet.

Meestal moet u tijdens het vasten het medicijn op andere tijden en in een andere dosering gebruiken. Ook is het soms nodig tijdelijk over te stappen op een ander medicijn.

Hoe lang?
Als dit medicijn uw bloedglucosegehalte voldoende naar beneden brengt, moet u het waarschijnlijk uw leven lang gebruiken. Het is mogelijk dat u na enige maanden of jaren merkt dat het niet meer zo goed werkt als voorheen. Neem dan contact op met uw arts. Mogelijk kunt u er een andere glucoseverlager of insuline bij gebruiken.

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• als u dit medicijn één keer per dag 's morgens gebruikt: slik de vergeten tablet bij de eerstvolgende maaltijd, dus bij de lunch of de avondmaaltijd. Ontdekt u het pas na de avondmaaltijd, sla de vergeten tablet dan over.
• als u dit medicijn twee keer per dag gebruikt: neem een 's morgens vergeten tablet alsnog in bij de lunch. Ontdekt u het pas na de lunch, sla de vergeten tablet dan over. Bent u de tablet bij de avondmaaltijd vergeten? Sla de tablet dan over. Neem nooit een tablet vlak voor het slapen gaan in.

autorijden?
Diabetes kan invloed hebben op uw rijvaardigheid. Bijvoorbeeld door schade aan uw ogen. Een arts bepaalt daarom of iemand met diabetes mag autorijden. Hiervoor gelden bepaalde keuringseisen. Meer informatie hierover vindt u in de brochure ‘Diabetes mellitus en het rijbewijs’ op www.cbr.nl.

Als u tolbutamide gebruikt heeft u kans op een ‘hypo’. Een ‘hypo’ tijdens het autorijden kan ernstige gevolgen hebben. Een ‘hypo’ is een te laag bloedglucose. Deze kan ontstaan als u meer glucose verbruikt (bijvoorbeeld door sporten, wandelen of fietsen) dan binnenkrijgt (in de vorm van eten en drinken). Tijdens een ‘hypo’ wordt u hongerig en krijgt u last van een wisselend humeur, verwardheid, hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, bleek gezicht, wazig zien, beven, zweten en hartkloppingen. Als u niets tegen een ‘hypo’ doet, kunt u in coma raken.

Zorg er daarom voor dat u altijd wat suikerklontjes of druivensuiker bij u heeft. Zoek een veilige plek en breng de auto daar tot stilstand als u tijdens het autorijden een ‘hypo’ voelt aankomen. Eet wat suikerklontjes of druivensuiker. Controleer daarna uw bloedglucose en rijd pas verder als deze hoger is dan 6 mmol/liter. Heeft u geen bloedglucosemeter? Rijd dan pas verder als u zich weer goed voelt.

Tips voor als u wilt autorijden

• Rijd alleen auto als u zich goed voelt.
• Zorg dat u suikerklontjes of druivensuiker in de auto bij de hand heeft.
• Rijd niet als u alcohol heeft gebruikt.

alcohol drinken?
Alcohol kan een 'hypo' veroorzaken en uw lichaam herstelt hier trager van. Bij sommige mensen kan tolbutamide samen met een kleine hoeveelheid alcohol een onaangenaam gevoel geven en een rood hoofd, armen en nek veroorzaken. Dit is verder niet ernstig, maar kan wel vervelend voelen. Dit effect kan nog tot twaalf uur na het drinken van de alcohol optreden.

Probeer het drinken van alcohol eerst met mate. U kunt dan zelf inschatten of u er veel last van krijgt. Als algemene richtlijn geldt niet meer dan twee glazen alcohol per dag. Drink de alcohol wel op een gevulde maag, anders is het effect op het bloedglucose te sterk.

alles eten?
Houd bij wat en hoeveel u eet. Bij diabetes is een goed gewicht erg belangrijk. Als u overgewicht heeft is het daarom aan te raden om af te vallen. Raadpleeg eventueel een diëtist. Verder is het belangrijk dat u de koolhydraten in uw eten zo veel mogelijk over de dag verspreidt. Koolhydraten zitten vooral in voedingmiddelen als brood, rijst, aardappelen, fris, koek, snoep en chips.

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen.

In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Bètablokkers , dit zijn hart-vaatmiddelen die worden gebruikt bij hoge bloeddruk, hartkramp, hartritmestoornissen, hartfalen, examenvrees en migraine. Bijvoorbeeld atenolol, metoprolol, propranolol en sotalol. Ook bevinden zich bètablokkers in sommige oogdruppels tegen verhoogde oogboldruk, bijvoorbeeld timolol. Wanneer u een bètablokker gebruikt, voelt u minder snel dat u een 'hypo' heeft (een te lage hoeveelheid glucose in het bloed). Dat komt omdat de bètablokker de waarschuwende signalen van een hypo, zoals trillen en hartkloppingen, onderdrukt. Let daarom goed op de overige verschijnselen van een hypo als u een bètablokker gebruikt: honger, een wisselend humeur, verwardheid, hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, bleek gezicht en wazig zien. U kunt deze verschijnselen opheffen door iets te eten of te drinken, bijvoorbeeld suikerklontjes, druivensuikertabletten, extra zoete limonade of een sportdrank. Houd daarom altijd een van deze voedingsmiddelen bij de hand. Kunstmatige zoetstoffen hebben overigens geen effect, dus neem bij een 'hypo' geen 'light' drankje.
• Andere glucoseverlagende medicijnen. Door de combinatie kunt u sneller last krijgen van een 'hypo'. Vaak is het de bedoeling verschillende glucoseverlagers te gebruiken, als een van deze medicijnen afzonderlijk niet meer voldoende werkt.
• Ritonavir, een medicijn tegen virusinfecties, zoals met het hiv. Dit medicijn kan de werking van tolbutamide versterken, waardoor bijwerkingen en een hypo kunnen ontstaan.

Twijfelt u eraan of een van bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Als u zwanger bent of binnenkort wilt worden, zult u meestal (tijdelijk) over moeten stappen op een insuline. Overleg hierover met uw arts.

U moet tijdens uw zwangerschap onder strikte controle blijven. Grote schommelingen in uw bloedglucose kunnen schadelijk zijn voor u en voor de groei en ontwikkeling van uw kind. Neem daarom contact op met uw arts zodra u zwanger bent of dit binnenkort wilt worden.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt in de moedermelk. Het kan bijwerkingen bij het kind geven. Meestal zult u moeten overstappen op een insuline of een ander medicijn waarvan bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Als u stopt met dit middel zal uw bloedglucose waarschijnlijk weer stijgen. Stop daarom alleen als uw arts dat adviseert, bijvoorbeeld omdat u overstapt op een andere glucoseverlager.

Bij ernstige ziekte en als u moet worden geopereerd, kan uw bloedglucose te sterk stijgen of te veel variëren. Dit medicijn voldoet dan niet. U zult dan tijdelijk moeten overstappen op insuline. Overleg met de behandelend arts wat u in dit specifieke geval moet doen.

Tolbutamide is sinds 1956 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar als het merkloze Tolbutamide in tabletten.