De aanval begint aan één kant van het hoofd, meestal rondom of achter een oog. Zonder voorafgaande verschijnselen komt de pijnaanval heel snel op. De pijn gaat samen met een tranend rood oog, opgezet neusslijmvlies, een loopneus en hevig zweten van het voorhoofd aan de zijde van de aanval. Vaak heeft u de behoefte om te bewegen (ijsberen) tijdens een aanval.

Als u bovenstaande klachten herkent, neem dan contact met uw huisarts. Alcohol kan een nieuwe aanval uitlokken, gebruik daarom geen alcohol.

Bron: Nederlands Huisartsen Genootschap.
Laatst bijgewerkt: 4 oktober 2005.

Behandeling van een aanval van clusterhoofdpijn
Onderstaande middelen worden voorgeschreven om bij een aanval van clusterhoofdpijn de pijn te bestrijden.

• Zuurstof wordt bij aanvallen van clusterhoofdpijn geïnhaleerd via een mondmasker. Hoe zuurstof precies werkt bij clusterhoofdpijn is niet bekend. Bij clusterhoofdpijn zijn de bloedvaten in de hersenen mogelijk verwijd. Vernauwing van deze bloedvaten door de zuurstof speelt daarom wellicht een rol. Zuurstof werkt goed bij een aanval van clusterhoofdpijn, maar behandeling met zuurstof is niet erg praktisch, omdat de zuurstoftanks groot en onhandig zijn.
• Sumatriptan vernauwt de bloedvaten in de hersenen. Bovendien remt het de afgifte van stoffen die ontstekingen kunnen veroorzaken en zorgt het ervoor dat een `pijnbericht` via de zenuwen niet of minder sterk in de hersenen aankomt. Voor de behandeling van clusterhoofdpijn worden injecties met sumatriptan voorgeschreven. De tableten met sumatriptan werken namelijk te langzaam.
• Ergotamine wordt een heel enkele keer, als andere medicijnen onvoldoende effect hebben, gebruikt om clusterhoofdpijn te behandelen. De werkzaamheid is echter gering. Coffeïne wordt toegevoegd aan ergotamine, omdat het de opname van ergotamine in het lichaam verbetert.

Voorkomen van aanvallen
Onderstaande middelen worden voorgeschreven om clusterhoofdpijn te voorkomen.

• Verapamil. Hoe verapamil precies werkt bij clusterhoofdpijn is niet bekend. Wel weten we dat verapamil de doorbloeding achter het oog verbeterd. Zo ontstaat er minder snel een zuurstoftekort dat een aanval van clusterhoofdpijn kan veroorzaken. De werkzaamheid van verapamil neemt na langdurig gebruik geleidelijk af. Na een stopperiode van enkele maanden keert de werking weer terug.
• Methysergide remt de effecten van de lichaamseigen stof `serotonine`. Het werkt goed bij het voorkomen van clusterhoofdpijn, maar heeft, vooral bij langdurig gebruik, ook enkele nadelen. Vanwege de vele bijwerkingen wordt methysergide pas voorgeschreven als verapamil onvoldoende werkt of niet gebruikt kan worden. Het is vooral geschikt voor mensen die kortere periodes, van hooguit een aantal maanden, last hebben van clusterhoofdpijn.
• Lithium. Hoe lithium precies werkt bij clusterhoofdpijn is niet bekend. Het werkt niet bij iedereen en er kleven ook een aantal nadelen aan het gebruik, zoals bijwerkingen en wisselwerkingen met andere geneesmiddelen. Het wordt alleen gebruikt bij clusterhoofdpijn als verapamil onvoldoende helpt of niet gebruikt kan worden. Het is dan vooral geschikt voor langdurig gebruik door mensen die langere tijd, verschillende maanden of jaren, last hebben van clusterhoofdpijn.
• Pizotifeen remt de effecten van bepaalde lichaamseigen stoffen. Pizotifeen wordt soms gebruikt om de aanvallen van clusterhoofdpijn te voorkomen, als andere middelen onvoldoende effect hebben of niet gebruikt kunnen worden. Het effect van pizotifeen is meestal gering.
• Ergotamine wordt een heel enkele keer, als andere medicijnen onvoldoende effect hebben, gebruikt om de aanvallen te voorkomen. Het effect daarvan is meestal maar gering.
• Prednison wordt soms gedurende enkele weken gebruikt om de stopperiode die bij langdurig gebruik van verapamil moet worden ingelast, te overbruggen.